Kara Delik Nedir? Bir Kara Delik Dünyayı Yok Edebilir Mi?
Kara Delik Nedir?
Kara delik, çok güçlü yer çekimine sahip, ışığın bile içinden sızamadığı bir uzay-zaman bölgesidir. Uzaydaki en gizemli ve en ihtişamlı varlıktır. Ne bir parçacık ne de elektromanyetik bir dalga kara deliğin içinden kaçabilir. Hiçbir ışık ya da parçacık içinden sızamadığı için kara delikler insan gözüyle görülemezler. Kara deliklerin görünmesine sadece özel ekipmanlara sahip uzay teleskopları yardımcı olabilir.
İlk olarak Albert Einstein 1916 yılında genel görelelik teorisinde kara deliklerin var olabileceğini öngörmüştür. Yıllar sonra Amerikalı astronomi uzmanı John Wheeler tarafından ilk kez “kara delik” tanımı kullanıldı .Onlarca yıl kara deliklerin teorik olarak bilinmesinin ardından ilk fiziksel kara delik keşfi 1971 yılında oldu.2019 yılına gelindiğindeyse Event Horizon Telescope iş birliğiyle bir kara deliğin bu güne kadar kaydedilmiş ilk görüntüsü yayınlandı. EHT , kara delikten hiçbir nesnenin kaçamayacağı geçmiş alanı incelerken M87 galaksisinin merkezinde yer alan kara deliği fotoğraflamayı başardı . Tarihe geçen bu gelişme, gökbilimcilere kara deliğin neye benzediği bilgisini sağlamış oldu. Bu sayede astronomi uzmanları için yepyeni bir çalışma alanı oluştu.
Şimdiye kadar belirlenmiş 3 tür kara delik vardır: yıldız kara delikler , süper kütleli kara delikler ve orta kütleli kara deliklerdir.
Yıldız Kara Delikler
Bir yıldız ,son yakıtını da harcadığında çöker ya da kendi içine düşer.Güneş kütlesinin yaklaşık 3 katına kadar olan yıldızlar çöktüğünde yeni bir çekirdek nötron yıldızı ya da beyaz bir cüceye dönüşür.Daha büyük yıldızlar çöktüğünde ise sıkışmaya devam ederek bir kara delik yaratır.Yıldızların çökmesiyle oluşan kara delikler diğerlerine göre nispeten daha küçük olsa da inanılmaz bir yoğunluğa sahiptir.Bu yoğunluk çok büyük miktarda yer çekimine yol açar.Yıldız kara delikler kendisini çevreleyen galaksilerden gelen tozu ve gazı tüketerek boyutlarını büyütmeye devam eder.İçinde bulunduğumuz Samanyolu galaksisinde yüz milyondan fazla yıldız kara delik olduğu düşünülmektedir.
Süper Kütleli Kara Delikler
Evren yıldız kara deliklerle dolu olsa da hakimi süper karadeliklerdir.Bu kara deliklerin kütlesi neredeyse güneşin milyar katı kadardır.Bütün galaksilerin merkezinde süper kütleli kara deliklerin olduğu düşünülmektedir.Bilim adamları hala bu karadeliklerin nasıl oluştuğu konusunda kesin bir yargıya sahip değillerdir.Bu devasa karadeliklerin etrafındaki toz ve gazları toplayarak büyümeye devam ettiği düşünülmektedir.
Orta Kütleli Kara Delikler
Bilim adamları başlarda kara deliklerin sadece küçük ve büyük boyutlarda oluştuğunu düşünüyordu.Fakat yapılan son araştırmalar ile orta büyüklükte kara deliklerinde var olabileceği ihtimali ortaya çıktı.Bu tür kara deliklerin bir kümedeki yıldızların zincirleme reaksiyona girmesiyle oluşabileceği düşünülüyor.Hatta bu karadeliklerden bir kaçının bir araya gelerek bir galaksinin merkezinde süper kütleli kara delik oluşturabildiğine inanılıyor.
2018 yılında yapılan bir araştırmada cüce galaksilerin merkezinde orta kütleli kara deliklerin olabileceği ihtimalini ortaya kondu.
Bir Kara Delik Dünyayı Yok Edebilir mi?
Kara delikler uzayda yıldızları ve gezegenleri yiyerek gezen oluşumlar değildir. Dünyanın bir kara deliğin içine düşme ihtimali yoktur.Çünkü güneş sisteminde buna neden olabilecek mesafede bir kara delik bulunmaz.Güneş ile aynı kütleye sahip bir kara delik güneş ile yer değişse bile Dünya bu karadeliğin içine düşmez.Güneş bir kara delik yaratacak kadar büyük bir yıldız olmadığı için Güneş’in kara deliğe dönüşme ihtimali yoktur zaten.
Kaynakça:
